Co to jest cienka kapitalizacja?

Spotkałeś się z pojęciem cienkiej kapitalizacji ale nie wiesz co ono oznacza? Szukasz sposobu dokapitalizowania spółki z o.o. innego niż podwyższenie kapitału zakładowego i dopłaty? A może nie znasz szczegółowych zasad stosowania niedostatecznej kapitalizacji w spółkach? Z mojego artykułu dowiesz się:

• czym jest cienka (niedostateczna) kapitalizacja,
• jakie ograniczenia podatkowe są z nią związane,
• jak prawidłowo wyliczyć kwoty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów w mechanizmie cienkiej kapitalizacji?

Istota cienkiej kapitalizacji

Cienka kapitalizacja to bazujący na umowie pożyczki mechanizm pozwalający na przekazanie dodatkowych środków spółce, przy jednoczesnym ograniczeniu nieuzasadnionych korzyści podatkowych, jakie mogłyby powstać po stronie wspólników i samej spółki.

Wynika to z faktu, że wniesienie lub podwyższenie kapitału zakładowego, a także dopłat, jest dla spółki neutralne podatkowo – nie tworzy ani dodatkowego przychodu ani kosztu. Udzielenie spółce pożyczki prowadzić zaś może do powstania po stronie spółki kosztów uzyskania przychodu, które wpłyną na wysokość jej dochodu zmniejszając tym samym należności podatkowe spółki w podatku dochodowym.

Co więcej, wspólnicy zamiast zależnej od wysokości przychodu dywidendy, otrzymują od spółki odsetki należne bez względu na sytuację finansową spółki, a także bez konieczności podejmowania dodatkowych uchwał w tym przedmiocie.

Aby ograniczyć ww. mechanizm, wprowadzono ograniczenia polegające na tym, że w niektórych przypadkach odsetki od pożyczek nie są uznawane za koszty uzyskania przychodu spółki-pożyczkobiorcy.

Ograniczenia podatkowe związane z cienką kapitalizacją

Ograniczenia wynikające z cienkiej kapitalizacji odnoszą się do odsetek od pożyczek. W celu uszczelnienia systemu podatkowego ustawodawca zdecydował się przy tym na wprowadzenie odrębnych definicji „pożyczki” oraz „odsetek”, na gruncie przepisów regulujących niedostateczną kapitalizację.

Przez pożyczkę rozumie się zatem każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę. Z tym wszakże zastrzeżeniem, że pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu omawianych przepisów.

Odsetki zaś to wszelkie poniesione na rzecz pożyczkodawcy koszty związane z uzyskaniem i korzystaniem z pożyczki (odsetki, opłaty, prowizje, premie), a także opłaty z tytułu opóźnionej zapłaty zobowiązań.

Przesłanki cienkiej kapitalizacji

Ograniczenie w zaliczaniu odsetek od pożyczek do kosztów uzyskania przychodu spółki znajduje zastosowania, gdy pożyczka zostanie udzielona w następujących sytuacjach

Sytuacja 1 – gdy spełnione są następujące warunki:

1. podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki oraz
2. jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki;

Sytuacja 2 – gdy spełnione są następujące warunki:

1. inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji) oraz
2. wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę.

Co ważne, ograniczenie to wylicza się w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek.

Wartość kapitału własnego spółki będącej pożyczkobiorcą określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, o których mowa w tych przepisach, bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych.

Próg cienkiej kapitalizacji

W przypadku ziszczenia się ww. warunków stwierdzić należy, że doszło do cienkiej kapitalizacji w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Oznacza to konieczność wyliczenia podatkowego progu niedostatecznej kapitalizacji.

Granicę, do której odsetki mogą być ujmowane w kosztach uzyskania przychodu pożyczkobiorcy (np. wspólnika) określa się w odniesieniu do proporcji, w jakiej wartość zadłużenia spółki względem tego wspólnika przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec pożyczkodawców, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek.

Jedyną rolą omawianej instytucji jest wprowadzenie mechanizmu pozwalającego na określenie jaka część odsetek może zostać zaliczona przez pożyczkobiorcę do kosztów uzyskania przychodu i tym samym obniżyć podatek dochodowy. Nie odnosi się ona zatem ani do samej treści umowy pożyczki, ani też wysokości stopy procentowej zastrzeżonych w niej odsetek.